Οι διαταραχές του τόνου στάσης σε σχέση με τις αναπτυξιακές διαταραχές κεφάλαιο 4ο (φυσιολογική αναπτυξη)

4Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Η αύξηση και η ωρίμανση του εγκεφάλου αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις της ψυχοκινητικής ανάπτυξης του παιδιού. Η κατανόηση της φύσης και του μηχανισμού των αντανακλαστικών αντιδράσεων καθώς και της εξέλιξης τους, αποτελούν τα θεμέλια της κατανόησης της ανθρώπινης
ανάπτυξης. (Αγγελοπούλου – Σακαντάμη, 2004 ) .
Η ανάπτυξη και η αύξηση περιλαμβάνουν όλη τη ζωή του ανθρώπου, από τη σύλληψη του μέχρι και το θάνατο .
Η αύξηση είναι μια συνεχής διαδικασία που περιλαμβάνει μια σειρά από ανατομικές και λειτουργικές αλλαγές οι οποίες μεταβάλλουν το μέγεθος και τη σύσταση του σώματος. Ο ρυθμός αύξησης είναι περισσότερο έκδηλος στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου. Η αύξηση δεν σταματά στην ωρίμανση, ωστόσο με την πάροδο του χρόνου στην αρχή της τρίτης δεκαετίας το σώμα
αρχίζει να γερνά. Είναι η λεγόμενη περίοδος αρνητικής αύξησης.Η ανάπτυξη είναι και αυτή μια συνεχής διαδικασία ,το βρέφος από το ένα στάδιο ετοιμάζεται για το επόμενο αναπτυξιακό βήμα .Εξαρτάται από την ωρίμανση του νευρικού συστήματος και η κατεύθυνση της είναι κεφαλονωτιαία
δηλαδή από το κεφάλι προς τα πόδια.
Στάδια ανάπτυξης: 3 μηνών: μπορεί και κρατά το κεφάλι του, γυρίζει το κεφάλι σε ήχους, αναγνωρίζει την οικογένεια
6 μηνών: μπορεί και κάθεται χωρίς να στηρίζεται και πιάνει αντικείμενα, ρολλάρει από ύπτια πρηνή, αναγνωρίζει πρόσωπα, μιμείται ήχους
9 μηνών: μπουσουλάει και προσπαθεί να σταθεί όρθιο, πετάει αντικείμενα στο πάτωμα , ακούει με προσοχή
12-14 μηνών: περπατά αβέβαια και στηρίζεται, εξερευνεί το χώρο, λεπτή σύλληψη δείκτη αντίχειρα
2 ετών: περπατάει με σιγουριά, ανεβοκατεβαίνει σκάλες, κάνει πύργο
3 ετών: χοροπηδάει, δεν χάνει την ισορροπία του, κάνει συντονισμένες κινήσεις όπως να πιάνει το ψαλίδι


ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΟΡΘΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
Οι αντιδράσεις ανόρθωσης και προσανατολισμού αναπτύσσονται από τη γέννηση και είναι καλά ανεπτυγμένες από τον 5 μήνα ζωής του παιδιού .Είναι αυτόματες ενεργητικές κινήσεις που διατηρούν τη φυσιολογική θέση του κεφαλιού στο χώρο καθώς επίσης και την προσαρμογή του σε συμμετρική θέση σε σχέση με τα άκρα και τον κορμό.
Οι πέντε ομάδες αντιδράσεων προσανατολισμού είναι:
i. Λαβιρύνθια αντίδραση
ii. Αυχενική αντίδραση
iii. Αντίδραση του σώματος που επιδρά στο κεφάλι
iv. Αντίδραση του σώματος που επιδρά στο σώμα
v. Οπτικές αντιδράσεις

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ – ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ
Οι προστατευτικές αντιδράσεις και οι αντιδράσεις ισορροπίας είναι αυτόματες και σύνθετες. Σκοπός τους είναι να διατηρήσουν την ισορροπία σε οποιαδήποτε στάση και κίνηση καθώς και να την επαναφέρουν όταν το κέντρο βάρους μετατοπισθεί έξω από τη βάση στήριξης. Αναπτύσσονται τον 6 – 10 μήνα ζωής και παραμένουν σε όλη τη ζωή. Είναι στενά συνδεδεμένες με τις αντιδράσεις ανόρθωσης. Είναι αυτονόητο ότι για να αναπτυχθούν φυσιολογικές αντιδράσεις ισορροπίας πρέπει πρώτα να αναπτυχθούν φυσιολογικές αντιδράσεις προσανατολισμού.

ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ
Ορισμός : είναι αντιδράσεις του οργανισμού, στερεότυπες, απόλυτα καθορισμένες στις επιδράσεις εξωτερικών ή εσωτερικών ερεθισμάτων στις απολήξεις των αισθητικών ινών του νευρικού συστήματος.
Οι κινήσεις του βρέφους είναι αυτόματες και ασυντόνιστες επειδή η ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι ατελής .gστόσο έχουμε τυπικές κινητικές εικόνες, τα βρεφικά αντανακλαστικά. Οι αντανακλαστικές αυτές κινήσεις με τη συνεχή ανάπτυξη της κινητικής δραστηριότητας μετατρέπονται σε φυσιολογικά
πρότυπα κίνησης.
Αντανακλαστική αντίδραση είναι η αυτόματη ,στερεότυπη και συχνά πολύ σημαντική απάντηση σε εξειδικευμένο και αρκετά ήπιο ερέθισμα (Αγγελοπούλου–Σακαντάμη ,2004)Οι αντανακλαστικές κινήσεις είναι ουσιαστικά μηχανισμοί επιβίωσης και προστασίας που όμως μπορούν να εξελιχθούν σε μηχανισμούς μάθησης μέσα από κατάλληλες διεργασίες. ( Κουτσούκη , 2001 )
Αρχέγονα αντανακλαστικά: είναι αυτά που παράγονται κατά τη νεογνική ηλικία με ορισμένη σειρά και εξαφανίζονται σε καθορισμένες περιόδους της ανάπτυξης. Η απουσία κατά το χρόνο που πρέπει να παράγονται ή η παραμονή τους μετά από κάποιο καθορισμένο χρόνο, δηλώνει ότι υπάρχει
κάποια βλάβη του νευρικού συστήματος που πρέπει να αναζητηθεί και να διαγνωστεί .Ο τρόπος έκλυσης των αντανακλαστικών ( υπερτονικά, υποτονικά, ασύμμετρα ) επίσης είναι ενδεικτικός κάποιας φυσιολογικής ή παθολογικής κατάστασης .Τα κυριότερα αρχέγονα αντανακλαστικά είναι : το αντανακλαστικό της σύλληψης ή αρπαγής (Δαρβίνειο) το αντανακλαστικό της αναζήτησης και
του θηλασμού, του εναγκαλισμού ή Μοro και το πελματιαίο ή babinski(Αγγελοπούλου – Σακαντάμη 2004)
Τα αντανακλαστικά θέσης και στάσεις του σώματος :
Υπάρχει μια ομάδα αντανακλαστικών ή προτύπων στάσης ( postural patterns) που επηρεάζουν τις συνολικές στάσεις του νηπίου , του παιδιού , του ενήλικα και αυτά ονομάζονται τονικά αντανακλαστικά (Καμπάς2004)
Αυτά είναι: το ασύμμετρο τονικό αντανακλαστικό του αυχένα, το συμμετρικό τονικό αντανακλαστικό του αυχένα, το τονικό αντανακλαστικό του λαβύρινθου το αντανακλαστικό του αλεξιπτωτιστή, το αντανακλαστικό του βαδίσματος, το αντανακλαστικό της κολύμβησης ( Haywood, 1986 )

Άλλη απόδειξη πιθανής ζημιάς μπορεί να αντανακλαστεί σε ένα αντανακλαστικό που είναι πολύ δυνατό ή πολύ αδύναμο. Ένα αντανακλαστικό που αποσπά μια δυνατότερη αντίδραση στη μία πλευρά του σώματος από ότι στην άλλη μπορεί επίσης να υποδηλώνει δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού
συστήματος. Ένα μη συμμετρικό αντανακλαστικό που αφορά την τονικότητα του λαιμού , για παράδειγμα , το οποίο δείχνει πλήρη προέκταση του βραχίονα στη μία πλευρά του κορμιού μόνο τόνο προέκτασης όταν η άλλη πλευρά διεγείρεται, μπορεί επίσης να προσδώσει απόδειξη βλάβης.
Επιπρόσθετα χρησιμεύουν ως βάση για την επέμβαση φυσικοθεραπευτών και εργοθεραπευτών που εργάζονται με άτομα που εκδηλώνουν παθολογικές αντανακλαστικές συμπεριφορές , που υπερβαίνουν τις αναμενόμενες περιόδους αναστολής. Η νευρολογική δυσλειτουργία μπορεί να γίνει αισθητή όταν οποιαδήποτε από τις παρακάτω προϋποθέσεις εμφανιστεί :
• Παραμονή ενός αντανακλαστικού πέρα από την ηλικία στην οποία θα έπρεπε να είχε ανασταλεί από τον έλεγχο του φλοιού
• Απόλυτη / ολοκληρωτική απουσία του αντανακλαστικού
• Ανισομερείς αντιδράσεις αμφίπλευρων αντανακλαστικών
• Αντιδράσεις που είναι πολύ δυνατές είτε πολύ αδύναμες